مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد به مناسبت فرارسیدن سی و ششمین سالروز تاسیس توکافولاد، به گفتوگو با روابط‌عمومی این هلدینگ پرداخته که متن کامل این مصاحبه را می‌توانید در ادامه مطالعه نمایید:
اگر بخواهید در مقدمهٔ گفتوگو، تصویر مختصری از توکافولاد به ما ارائه دهید این شرکت را چگونه توصیف می‌کنید؟
به نظرم نخستین نکته‌ای که خوب است به آن توجه داشت، این است که توکافولاد در ۱۷ خردادماه سال ۱۳۶۷ و در دهه‌ای خاص و حساس از تاریخ معاصر ایران تأسیس می‌شود. با نیم‌نگاهی به شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دهه‌ای که توکافولاد در آن تأسیس می‌شود، می‌توان دریافت که ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران اولیهٔ تأسیس این شرکت، ایده‌هایی فراتر از عصر و زمان خود در سر می‌پروراندند و در دورانی که تأمین امنیت و معیشت، سقف آرزوی بسیاری بود، این شرکت تأسیس می‌شود تا نیروی انسانی متخصص و خبره را جذب کرده، با تعریف پروژه‌هایی، آن‌ها را به کار گرفته و درنهایت بتواند از مهاجرت، خروج از کشور و یا لااقل پراکنده شدن آن‌ها پیشگیری کرده باشد. پرواضح است که این نوع نگاه به مسئله، ناشی از سطوح بالایی از تعلق ملی و سازمانی و افق دیدی بسیار وسیع است که در بنیان‌گذاران اولیهٔ این شرکت ازجمله جناب آقای عرفانیان وجود داشته است.
نکتهٔ جالب دیگری هم که باید به آن توجه کرد، این است که توکافولاد چیزی در حدود دو سال زودتر از زمان بهره‌برداری شرکت فولاد مبارکه تأسیس می‌شود و برنامه‌ریزی برای تأسیس چنین شرکتی در شرایطی‌که شرکت اصلی و مادر هنوز به بهره‌برداری نرسیده نشان از اعتقاد راسخ و میزان بالای مصمم بودن بنیان‌گذاران به تأسیس توکا دارد.
بااین‌وجود، به دلایلی که می‌شود ساعت‌ها در مورد آن سخن گفت، توکافولاد هیچ‌گاه به‌صورت پیوسته، مسیر کاملاً مستقیمی را طی نکرده و مسیر حرکت آن در ادوار مختلف، دستخوش تغییرات و تحولات گوناگونی بوده و این مسئله منجر به از دست رفتن پتانسیل‌ها و فرصت‌های متعدد این شرکت شده است؛ می‌خواهم تأکید کنم که اگر مسیر طی شده در تمام عمر نزدیک به چهار دهه‌ای توکافولاد، از تغییرات و تحولات کمتری برخوردار می‌بود، این شرکت امروز در جایگاه برتر و رفیع‌تری حضور داشت.
به‌هرحال، توکافولاد به‌تدریج با ورود به بورس اوراق بهادار و تبدیل‌شدن به یک شرکت بورسی، در قد و قامت جدیدی ظاهر شد و البته مأموریت‌ها و اقتضائات جدیدی نیز بر عهده گرفت. حوزهٔ فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایش از تأمین نیازهای فولاد مبارکه به تأمین نیازهای صنعت فولاد توسعه یافت و توانست با اصلاحات بعدی تا به امروز، به بزرگ‌ترین زنجیرهٔ تخصصی پشتیبانی صنعت فولاد از سنگ تا رنگ تبدیل شود که با دارا بودن حدود ۳۰ شرکت و سرمایهٔ انسانی عظیمی بالغ‌بر ۸ هزار نفر در ۶ حوزهٔ تخصصی و استراتژیک ازجمله «حملونقل ریلی»، «حملونقل جاده‌ای»، «صنعتی و تولیدی»، «معدنی و نسوز»، «پیمانکاری و خدمات» و «مالی و بازرگانی» در بیش از ۱۰۰ نقطه در چهارگوشهٔ ایران، از خزر تا خلیج‌فارس، از آذربایجان غربی و شرقی تا مکران و از خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی تا خوزستان، سرمایه‌گذاری و فعالیت کرده و توانسته است به یک شرکت ملی خوش‌نام تبدیل شود.
به‌طورکلی جایگاه توکافولاد را در صنعت فولاد کشور چطور ارزیابی می‌کنید؟
همان‌طور که اشاره شد، گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد یک هلدینگ چندرشته‌ای است که به‌صورت هم‌زمان در ۶ حوزهٔ مختلف فعالیت می‌کند. باوجود پیچیدگی‌های فعالیت هلدینگ‌های چندرشته‌ای در مقایسه با هلدینگ‌های تخصصی، خوشبختانه گروه توکافولاد امروزه در بسیاری از حوزه‌های فعالیت خود، جزو سرآمدان صنایع ایران به شمار می‌آید. توکافولاد با دارابودن بزرگ‌ترین شرکت ریلی کشور و ناوگان عظیمی از واگن‌های ۶ محوره لبه‌بلند و مسطح، واگن‌های ۴ محوره لبه‌بلند و لبه‌کوتاه و فله‌بر و مسطح، انواع لوکوموتیو و… جایگاه ویژه‌ای در میان شرکت‌های ریلی و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به دست آورده است.
این گروه همچنین در حوزهٔ حملونقل جاده‌ای و ترابری سازمانی نیز از سرآمدان این حوزه به شمار می‌رود و شرکت حملونقل توکا به‌عنوان یک شرکت بزرگ‌مقیاس هوشمند امروزه با بیش از ۸۰۰ نفر پرسنل و راننده در ۱۰ شعبه در سراسر کشور مشغول حملونقل بار است.
توکافولاد همچنین در حوزهٔ صنعت مهم و استراتژیک نسوز با دو شرکت «تولیدی و خدمات صنایع نسوز توکا» و «فرآورده‌های نسوز آذر» خود نیز جزو ۵ شرکت برتر نسوزی کشور محسوب شده که در حال تأمین نیازهای نسوزی فولادسازان کشور هستند.
همچنین در حوزهٔ صنعتی و تولیدی، شرکت ایران‌ذوب از شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد با تولید گلوله‌های بالمیل و قطعات فلزی مورداستفاده در صنایع مختلف، نه‌تنها یکی از تولیدکنندگان شناخته‌شدهٔ داخلی محسوب می‌شود، بلکه تاکنون محصولات خود را به ۱۰ کشور دیگر نیز صادر کرده است. همچنین وضعیت معادن و محصولات معدنی و پروژه‌های پیمانکاری و خدمات، همگی از نقاط قوت این هلدینگ در مقایسه با رقبای داخلی محسوب می‌شوند.
بنابراین، در یک قضاوت منصفانه، گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد امروزه از ابتدا تا انتهای زنجیره را در برگرفته و بسیاری از نیازهای اولیه صنعت فولاد کشور که ضروری بوده است و در سنوات گذشته از خارج وارد می‌شد، اکنون در داخل این زنجیره تأمین می‌کند. شرکتی مسئولیت‌پذیر که نقشهٔ راه خوبی را برای خود تعیین کرده، نقش مؤثری هم در فولاد مبارکه دارد و در مقایسه با دیگر هلدینگ‌های چندرشته‌ای و در برخی زمینه‌ها حتی در مقایسه با هلدینگ‌های تخصصی، از وضعیت بسیار ممتاز و مطلوبی برخوردار است.
توکافولاد تا چه حد توانسته است شعارهای خود را محقق سازد؟
گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد از سال ۱۴۰۱ در اقدامی ابتکاری «دانایی‌محوری»، «توسعهٔ سهم بازار»، «تعامل حداکثری»، «بهداشت مالی»، «چابکی و سرعت‌بخشی به کار» و «هم‌افزایی و کار تیمی قوی» را به‌عنوان شعارهای راهبردی خود تعریف کرد و به این وسیله، مسیر کلی حرکت خود را تعیین و با جدیت بر اجرای آن نظارت کرد.
این گروه، «تعامل حداکثری» را از طریق افزایش جلسات با سهام‌داران عمده و تلاش برای تأمین نقطه‌نظرات آنان و تحقق اهداف و انتظارات تعیین‌شده توسط آنان و «توسعهٔ سهم بازار» را از طریق رصد به‌موقع عملیات شرکت‌های گروه و زمینه‌سازی برای افزایش سهم آن‌ها در بازار و نیز «دانایی‌محوری» را از طریق برگزاری جلسات متعدد با نخبگان و فرهیختگان صنایع مختلف و تلاش‌های فراوان در زمینهٔ دانش‌بنیان‌سازی و هوشمندسازی سیستم‌ها و فرایندها و نیز «بهداشت مالی» را با بررسی و رصد مداوم فرایندهای مالی گروه و پیگیری مستمر آن‌ها در طی سال و اصلاح زمینه‌های سوء تأثیرگذار بر گزارش‌های مالی دنبال کرد.
توکافولاد مطابق با استراتژی‌های تعیین‌شده از سوی سهام‌داران عمده و همچنین با هدف خلق بالاترین ارزش ممکن برای سهام‌داران از طریق شناسایی فرصت‌های ناب سرمایه‌گذاری، اقدام به بررسی و بازنگری سبد کسب‌وکارهای خود کرده و استراتژی خروج از کسب‌وکارهایی که تأمین‌کنندهٔ منافع سهام‌داران گرامی نبوده و هم‌زمان، استراتژی ورود به کسب‌وکارهای مفید و سود ده را در دستور کار خود قرار داده است.
از دیدگاه جنابعالی چه تحولاتی در سال‌های اخیر در راهبردهای شرکت شکل گرفته است؟
شرکت سرمایه‌گذاری توکافولاد، تنها گروه در مجموعه فولاد مبارکه است که دارای نهادهای مالی است و از سه سال پیش تمرکز بیشتری در حوزه‌های مالی و سرمایه‌گذاری در برنامه راهبردی خود قرار داده و این امر با تأکید فولاد مبارکه انجام شده است.
گروه مالی توکافولاد شامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه توکا است که دو شرکت سبدگردان آتیه و کارگزاری باهنر را نیز در زیرمجموعه خود دارد. با تمرکز بر حوزه مالی، شرکت کارگزاری توانست نقش مهمی در فروش محصولات فولاد و نیز اوراق بهادار ایفا کند.
همچنین شرکت سبد گردان نیز در اقدام به تأسیس صندوق‌های مالی و سرمایه‌گذاری مختلف کرده که از آن جمله می‌توان به صندوق بازنشستگی کارکنان و یا صندوق درآمد ثابت و یا سایر صندوق‌هایی که نیاز به بازار مالی دارد، اشاره کرد.
فولاد مبارکه به عنوان یک قطب صنعتی و اقتصادی ایران نیاز به چنین مجموعه‌ای در کنار خود داشت، که شرکت توسعه توکا این نقش را برعهده گرفته و با اعتمادی که فولاد مبارکه همواره به گروه توکافولاد داشته امید است که طی سال‌های آتی نقش‌آفرینی افزون‌تر و توسعه‌های بیشتری در حوزه مالی صورت بگیرد.
تمرکز بعدی توکافولاد در این سال‌ها در حوزه بازرگانی است جایی‌که تأکید موکد فولاد مبارکه و شخص آقای دکتر طیب‌نیا این بوده که استراتژی‌های توسعه‌ای در حوزه بازرگانی در دستور کار توکافولاد قرار بگیرد. با توجه به اینکه توکا از همان سال‌های آغازین توسط شرکت توکا تدارک تأمین قراضه برای فولاد مبارکه را عهده‌دار بوده، از این رو تغییر استراتژی در این حوزه انجام شد و شرکت فوکا در حوزه تأمین قراضه فعال شد و شرکت توکا تدارک از سال ۱۴۰۲ با تحقیقات پردامنه صورت گرفته، به‌شکلی تخصصی وارد مباحث بازرگانی شد و نقش بسزایی در سودآوری هلدینگ توکا داشت. یکی از مواردی که در برنامه است، کار بازیافت تخصصی ضایعات صنعتی است که با امکانات و تجهیزات به‌روزی که در اختیار خواهیم گرفت و نیز داشتن مجوزهای زیست‌محیطی اگر هماهنگی‌های لازم انجام شود، بازیافت صنعتی می‌تواند گردش ضایعات کمک اقتصادی بزرگی به فولاد مبارکه باشد و همچنین فعالیت تخصصی توکا تدارک در این عرصه نقش بزرگی را ایفا نماید.
همچنین در حوزه بازرگانی با تخصصی کردن شرکت‌های برون‌مرزی، گروه توکا درصدد است در تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنعت فولاد تأثیر مهمی داشته باشد.
در حوزه مسئولیت اجتماعی توکافولاد چه برنامه‌هایی را عملیاتی کرده است؟
در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی با امکانی که توسط سازمان بورس در کشور مهیا شد و تعداد معدودی توانسته بودند از این امکان استفاده کنند، توکافولاد هم توانست برای اولین بار در استان اصفهان مجوز تنها صندوق خیریه نیکوکاری را از سازمان بورس اوراق بهادار بگیرد به نحوی که سهامدار ممتاز این صندوق فولاد مبارکه و گروه توکا است و در آینده نزدیک به طور رسمی کار خود را آغاز خواهد کرد. شیوه کار صندوق نیکوکاری به گونه‌ایست که همه آحاد مردم و شرکت‌ها به صورت شخص حقیقی یا حقوقی می‌توانند بخشی از وجوهی که در زمان‌هایی به آن نیاز ندارند را – حتی برای یک‌روز – به صورت خرید یونیت از این صندوق، که همچون واحدهای صندوق‌های درآمد ثابت است، در اختیار صندوق بگذارند و هر زمان که نیاز داشتند یونیت را ابطال کنند که پول طبق مقررات طی حداکثر دو روز مجددا به حسابشان بر خواهد گشت با این نکته که سود عملکرد این صندوق به سمت هزینه در امور خیریه و از جمله موسسه خیریه امیرالمومنین که ثبت شده سازمان بهزیستی است، می‌رود و عملکرد صندوق مورد نظارت سازمان بورس، حسابرس مستقل و … انجام می‌شود و از شفافیت بسیار بالایی برخوردار است. امیدواریم با کمک شرکت‌های گروه فولاد مبارکه و توجهی که به امور خیر دارند بتوانیم سقف این صندوق را تا ۶۰ میلیارد تومان پر کنیم و بعد از تمام شرکت‌ها، اشخاص و خیرین با خرید این یونیت‌ها، که مبلغ متعلق به خودشان ولی سودش متعلق به امور خیر، انشاءالله قدم بزرگی در حوزه امور خیریه برداشته شود.
به‌عنوان کسی که ناخدای کشتی توکافولاد است لطفاً بفرمایید چه بیم‌ها و امیدهایی را در ادامهٔ حرکت توکافولاد پیش‌بینی می‌کنید؟
تردیدی ندارم که حرکت کلی و جمعی گروه سرمایه‌گذاری توکافولاد مثبت و کسب توفیقات و دستاوردها نیز روند روزافزون خواهد داشت. واقعیت این است که امیدهای فراوانی فراروی ما است؛ ازجملهٔ آن‌ها برخورداری توکافولاد از حجم انبوهی از دانش و تجربیات نسل‌های پیشین، برخورداری از نیروهای متخصص، کاردان و خبره، قدمت بالا و ساختار و رویه‌های استوار و استقبال نسل خلاق، نوآور و تحصیل‌کرده از حضور و همکاری با توکافولاد.
اما بااین‌وجود نباید و نمی‌توان نسبت به چالش‌ها و ریسک‌ها یا به تعبیر شما «بیم‌ها» بی‌تفاوت بود. یکی از مهم‌ترین چالش‌های فراروی این گروه و سایر شرکت‌های سرمایه‌گذاری مسئلهٔ نبودن نقدینگی، سرمایه در گردش و نرخ تأمین مالی است. همچنین قوانین و مقررات ناشی از سیاست‌های انقباضی دولت ازجمله ممانعت دولت از خروج ارز که می‌تواند موجب کاهش فعالیت‌های صادراتی شود. از سوی دیگر تحریم‌های بین‌المللی و تأثیرات سوئی که در انتقال پول و نوسازی تجهیزات تکنولوژیک خطوط تولید می‌شود در کنار مسائلی همچون کمبود انرژی موردنیاز تولید، شامل آب و برق در تابستان و گاز در زمستان که از دیگر بیم‌ها به شمار می‌آیند.
